Advies beleid en beheer
Onderstaand de beschrijving van de verschillende producten/diensten die wij aanbieden:
- bomeninventarisatie;
- inventarisatie waardevolle bomen;
- i-Tree;
- groenvisie;
- bomenbeleidsplan;
- beoordelen kapaanvragen in het kader van de omgevingsvergunning;
- bewonersavonden;
- beplantingsplan/sortimentskeuze;
- bomenbeheerplan;
- vervangingsplan;
- bomeneffectanalyse;
- groeiplaatsinrichting.
Bomeninventarisatie
Het inventariseren van boomgegevens geeft u inzicht in (de kwaliteit van) uw bomenbestand. Een actuele boominventarisatie vormt de basis voor uw bomenbeleidsplan en bomenbeheerplan.
Tijdens de inventarisatie worden per boom alle benodigde basisgegevens digitaal vastgelegd met behulp van boomregistratiesystemen, waaronder de exacte locatie, boomsoort, boomhoogte, conditie en informatie over de standplaats. Naar wens kunnen eventueel nog aanvullende gegevens, zoals een indicatie van de toekomstverwachting, worden vastgelegd. Die informatie kan als input gebruikt worden bij het maken van beleidskeuzes.
De resultaten van de inventarisatie zijn op elk gewenst moment digitaal in te zien. Na het uitvoeren van een inventarisatie rapporteren wij de bevindingen aan u, desgewenst aangevuld met themakaarten of een overzichtskaart.
Inventarisatie waardevolle bomen
Waardevolle bomen hebben een bijzondere plek in een bomenbestand. Vaak wordt een inventarisatie van waardevolle bomen uitgevoerd met het oog op een voorgenomen wijziging van het kapbeleid (bijvoorbeeld een deregulering) of omdat de bestaande lijst met waardevolle bomen geactualiseerd moet worden. Door waardevolle bomen digitaal in kaart te brengen, kunnen ze een bijzondere bescherming krijgen. Tijdens de inventarisatie wordt ook meteen een boominspectie uitgevoerd, waarbij de boomtechnische staat van de boom en eventuele benodigde onderhoudsmaatregelen in kaart worden gebracht.
Gemeenten stellen zelf de criteria voor aanwijzing van een waardevolle boom vast. Er zijn diverse redenen om een boom als waardevol aan te merken, bijvoorbeeld wanneer een boom:
- een beeldbepalend karakter heeft;
- een bepaalde cultuurhistorische waarde heeft;
- een zeldzame soort is;
- ecologisch waardevol is;
- ter nagedachtenis aan iets of iemand is aangeplant.
Waardevolle bomen die een leeftijd van meer dan 80 jaar bereiken, krijgen vaak de status van monumentale boom. Overigens kan de leeftijd waarop een waardevolle boom als monumentaal wordt beschouwd per gemeente verschillen. Sommigen gemeenten hanteren bijvoorbeeld een grens van 50 jaar. Het gaat bij monumentale bomen in ieder geval altijd om bomen die volgroeid zijn. In de stedelijke omgeving zijn monumentale bomen relatief zeldzaam en daarmee een kostbaar bezit.
Wij bieden u de volgende diensten aan:
- advies over de toepassing van criteria voor het aanwijzen van waardevolle bomen;
- het uitvoeren van een inventarisatie van waardevolle bomen;
- inhoudelijke ondersteuning bij het voorbereiden van de besluitvorming en de externe communicatie naar belanghebbenden;
- inhoudelijk ondersteuning tijdens burgerparticipatietrajecten en inspraakavonden. Burgerparticipatie is des te meer van belang als u ook eventuele waardevolle bomen in particulier eigendom wilt opnemen.
i-Tree
i-Tree is een model waarmee een aantal baten van bomen in cijfers en geld uitgedrukt kan worden. Deze baten komen voort uit de ecosysteemdiensten die bomen leveren, zoals hemelwateropvang, CO2-opname, afvang van vervuilende stoffen en verkoelende werking. Het is niet zo dat met deze baten geld gegenereerd wordt; het gaat hierbij om baten in de zin van vermeden kosten. i-Tree kan deze baten ook doorrekenen naar de toekomst.
Van belang is wel om in het achterhoofd te houden dat lang niet alle baten gekwantificeerd kunnen worden in cijfers of geld. Dat geldt bijvoorbeeld voor de positieve effecten op onze gezondheid of de bijdrage van bomen aan de waarde van onroerend goed. Ook kan er geen waarde gekoppeld worden aan de mate waarin mensen genieten van een boom. i-Tree kan dus maar een beperkt deel van de waarde van bomen in kaart brengen. In de praktijk ligt de waarde van bomen in principe altijd hoger. Klik hier voor meer informatie.
i-Tree kan gebruikt worden als hulpmiddel voor het onderbouwen van (politieke) keuzes op het vlak van ontwerp, beleid en beheer en om het draagvlak voor bomen te vergroten.
Groenvisie
In een groenvisie legt u uw visie, ambities en doelstellingen voor het gemeentelijk groen voor de lange(re) termijn vast. De verschillende groene (en eventueel ook blauwe) structuren worden benoemd en er worden kaders gesteld voor de inrichting, het beheer en het onderhoud van het groen. Een groenvisie is daarmee richtinggevend voor alle projecten met een groene component.
Wij kunnen u adviseren over en ondersteunen bij het opstellen van uw groenvisie. Dat doen wij door:
- het openbare groen binnen uw gemeente kwalitatief en kwantitatief te analyseren;
- samen met u de waarden en functies van de diverse groenstructuren te bepalen (vaak in overleg met een landschapsarchitect);
- op basis van interviews met u en uw organisatie uw visie en ambities te bepalen;
- samen met u kaders te formuleren voor de inrichting, het beheer en het onderhoud van uw groen.
Verder kunnen wij u helpen bij het voorbereiden van het besluitvormingstraject, bijvoorbeeld door een discussiebijeenkomst te organiseren of een presentatie te geven.
Bomenbeleidsplan
Een bomenbeleidsplan is een uitwerking van uw groenvisie. In een bomenbeleidsplan legt u uw visie en ambities met betrekking tot uw bomenbestand vast en formuleert u kaders voor de uitvoering van het beheer. Een bomenbeleidsplan is een instrument waarmee u de kwaliteit en duurzaamheid van uw bomenbestand kunt waarborgen. Ook kunt u middels een bomenbeleidsplan invulling geven aan uw wettelijke zorgplicht ten aanzien van bomen en beleidsregels stellen ter bescherming van bomen.
Wij kunnen u adviseren en ondersteunen bij het opstellen van uw bomenbeleidsplan. Eerst analyseren wij de huidige situatie en uw visie en ambities op het vlak van bomen. Op basis van de uitkomsten en onze kennis en ervaring geven wij aan wat er noodzakelijk, wenselijk en mogelijk is. Daarbij houden wij rekening met vraagstukken als de dynamiek van de stedelijke omgeving, klimaatverandering en de toekomstbestendigheid van uw bomenbestand. In overleg met u bepalen we het meest optimale scenario voor uw gemeente. Het kan nuttig zijn om eerst meerdere scenario's uit te werken zodat u daarover in discussie kunt gaan met uw gemeenteraad.
U kunt in alle fasen van het beleidstraject bij ons terecht. Onze ondersteuning kan bestaan uit:
- het opstellen van (de kaders voor) uw bomenbeleidsplan;
- het helpen voorbereiden van (participatieve) besluitvormingstrajecten, bijvoorbeeld door het organiseren van een discussiebijeenkomst of een bewonersavond;
- het aanleveren van inhoud voor voorlichtingsproducten, zoals brochures, folders, websiteteksten, presentaties etc.;
- het opstellen van een communicatieplan;
- het coachen van uw medewerkers ten aanzien van de implementatie van uw bomenbeleidsplan.
Beoordelen kapaanvragen in het kader van de omgevingsvergunning
Wij kunnen u inhoudelijk ondersteunen bij het beoordelen van kapaanvragen en het afhandelen van bezwaarschriften. Dat doen wij door:
- een beoordeling van de betreffende boom uit te voeren, waarbij we de kwaliteit en levensverwachting van de boom bepalen en adviseren over eventueel noodzakelijke beheermaatregelen;
- de kapaanvragen te toetsen aan de weigeringsgronden zoals opgenomen in de APV.
Op basis van onze bevindingen geven wij aan of er wel of niet een omgevingsvergunning kan worden verleend voor het kappen van de boom.
Bewonersavonden
Wij kunnen u inhoudelijk ondersteunen bij het organiseren van bewonersavonden om uw bomen(kap)beleid of andere bomenkwesties toe te lichten, bijvoorbeeld door een presentatie te verzorgen.
Beplantingsplan/sortimentskeuze
Een beplantingsplan is een uitwerking van uw bomenbeleidsplan. In uw bomenbeleidsplan heeft u het gewenste eindbeeld van bomen en boomstructuren bepaald. Om dat eindbeeld te kunnen realiseren, is het noodzakelijk dat bij de keuze van bomen rekening wordt gehouden met de eisen van de boom en de mogelijkheden qua groeiplaats. Oftewel: de juiste boom op de juiste plek.
Een verkeerde sortimentskeuze kan ertoe leiden dat:
- de gewenste groei niet bereikt wordt doordat de specifieke groeiplaatsomstandigheden niet optimaal zijn voor de betreffende boomsoort;
- er overlast ontstaat, bijvoorbeeld wortelopdruk, doordat er onvoldoende bovengrondse en/of ondergrondse ontwikkelruimte is voor de betreffende boomsoort;
- de sierwaarde van een boom niet bij de stedenbouwkundige uitgangspunten en/of de woonomgeving blijkt te passen;
- bewoners overlast ervaren, bijvoorbeeld door vruchtval, bladluizen of schaduwwerking.
Bij het opstellen of beoordelen van een beplantingsplan moet onder andere met de volgende zaken rekening gehouden worden:
- de eisen en mogelijkheden qua beoogd sortiment, beoogde groeiplaats en de directe omgeving;
- de weerbaarheid van het bomenbestand op langere termijn in het kader van klimaatverandering en een toenemende druk op de stedelijke omgeving;
- het voorkomen van grootschalige uitval door ziekten en aantastingen als gevolg van een te eenzijdige aanplant van soorten en cultivars.
Wij kunnen u adviseren over een juiste sortimentskeuze, passend bij uw ambities en wensen, en over de maatregelen die noodzakelijk en wenselijk zijn om tot het gewenste eindbeeld te komen.
Bomenbeheerplan
Het beheer van bomen verschilt al naar gelang de levensfase van een boom. Tijdens de aanslag- en jeugdfase van de boom is intensieve verzorging nodig en moet de groei van de boom op de juiste manier begeleid worden. De focus van het beheer in de aanslag- en jeugdfase ligt op het tot stand brengen van het gewenste eindbeeld. Met een goede begeleiding kunnen de meest voorkomende problemen worden voorkomen. Wanneer het eindbeeld eenmaal bereikt is en de boom in de volwassen fase is beland, verschuift de focus van het beheer naar het in stand houden van het beeld en het voorkomen van onveilige situaties. Als een boom lang genoeg in leven blijft om in de veteranenfase te belanden, heeft de boom vaak al een beschermde status gekregen. In deze fase is het beheer erop gericht om het leven van de boom op een veilige manier in stand te houden.
Een bomenbeheerplan is het instrument waarmee het beheer en de daaruit voortvloeiende onderhoudsmaatregelen gestructureerd kunnen worden. Het bomenbeheerplan is een nadere uitwerking van het bomenbeleidsplan. De basis voor een bomenbeheerplan is een actuele database van het bomenbestand. Er moet goed zijn vastgelegd hoeveel bomen er zijn en wat op dat moment de onderhoudstoestand is. Door cyclisch boombeheer toe te passen, wordt voorkomen dat er onnodig gesnoeid wordt. Cyclisch boombeheer is een beheermodel waarbij de te beheren bomen verdeeld worden in een aantal gebieden. Ieder jaar wordt onderhoud gepleegd in één van die gebieden en dan alleen bij die bomen die het nodig hebben om aan het vereiste beeld te voldoen. Een groot voordeel van cyclisch beheer is dat de jaarlijkse kosten beter gespreid worden en dat het meer duidelijkheid creëert voor burgers.
Naast het structureren van het beheer en onderhoud worden in een bomenbeheerplan de volgende onderwerpen opgenomen:
- eisen ten aanzien van boominspectie;
- technische randvoorwaarden voor de aanplant van bomen;
- groeiplaatsverbetering bij bestaande bomen;
- bestrijding van ziekten en plagen;
- het voorkomen dan wel reduceren van wortelopdruk;
- de aanpak van overlast;
- de aanpak van schade ontstaan door bomen.
Wij kunnen u inhoudelijk ondersteunen en adviseren bij het opstellen van het bomenbeheerplan en de implementatie ervan.
Vervangingsplan
Op basis van de actuele database van het bomenbestand kunnen wij ook een inschatting maken van de jaarlijkse hoeveelheid te vervangen bomen en de bijbehorende kosten. Met deze gegevens stellen wij een vervangingsplan op, inclusief technische eisen ten aanzien van de inrichting van groeiplaatsen. Een vervangingsplan kan worden opgesteld als afzonderlijk product of als onderdeel van een bomenbeheerplan.
Bomeneffectanalyse
Veel gemeenten hebben in hun APV verplicht gesteld dat er een bomeneffectanalyse (BEA) moet worden gedaan bij geplande ruimtelijke (her)ontwikkelingen en bouwwerkzaamheden nabij bomen. Aan de hand van de BEA worden de consequenties van de werkzaamheden op de bomen in het plangebied in kaart gebracht. Bij de uitvoering van een BEA is duurzaam behoud van de bomen het uitgangspunt. Dat betekent dat er in gevallen waarin een negatieve impact wordt voorzien eerst gezocht moet worden naar alternatieven die het mogelijk maken om de bomen duurzaam te behouden.
Bij het uitvoeren van een BEA verrichten wij zowel bovengronds als ondergronds onderzoek. Een BEA omvat onder meer een visuele boomcontrole, een groeiplaatsonderzoek en een bewortelingsonderzoek. Aan de hand van een of meerdere veldbezoeken en de aangeleverde projectgegevens vindt een zorgvuldige beoordeling plaats van alle effecten op de bomen als gevolg van de voorgenomen werkzaamheden. Deze effecten worden vervolgens getoetst aan het uitgangspunt van duurzaam behoud. Wij wegen in onze beoordeling zowel de projectspecifieke omstandigheden als de praktische en financiële uitvoerbaarheid mee.
Als duurzaam behoud mogelijk blijkt, geven wij aan onder welke randvoorwaarden de geplande ruimtelijke ontwikkelingen plaats kunnen vinden. Als duurzaam behoud niet mogelijk blijkt, geven wij aan welke opties mogelijk zijn om schade te voorkomen en/of tot een minimum te beperken. Eventueel kunnen wij ook een verplantbaarheidsonderzoek uitvoeren om te bezien of (een deel van) de bomen behouden kan worden door ze te verplaatsen naar een andere locatie.
Groeiplaatsinrichting
In stedelijk gebied zijn de groeiplaatsomstandigheden vrijwel nooit optimaal voor een boom. Vaak zijn problemen met de groei of conditie van een boom de aanleiding voor een groeiplaatsonderzoek. Door een groeiplaatsonderzoek uit te voeren kunnen wij achterhalen wat de oorzaak is, welke herstelmaatregelen nodig zijn en hoe de groeiplaats kan worden verbeterd om problemen in de toekomst zo mogelijk te voorkomen.
Tijdens een groeiplaatsonderzoek brengen wij alle relevante eigenschappen van de onder- en bovengrondse groeiplaats in beeld:
- visueel wordt de conditie en levensverwachting van de boom beoordeeld, onder meer aan de hand van scheutlengte en knopzetting;
- om inzicht te krijgen in de bodemopbouw, waterhuishouding en kwaliteit van de beworteling worden profielsleuven gegraven, in combinatie met het doen van proefboringen;
- eventuele relevante omgevingsfactoren, zoals kabels, leidingen en eventuele verhardingen rondom de bomen, worden opgenomen;
- er wordt nagegaan of er ingrijpende veranderingen bij de boom hebben plaatsgevonden, zoals graafwerkzaamheden of verhoging van de grondwaterstand;
- de verdichting in de bodem wordt gemeten met behulp van een penetrometer en/of LWD-meter;
- het zuurstofgehalte van de bodem wordt gemeten met behulp van een zuurstofmeter;
- eventueel wordt - in overleg - een bodemmonster genomen zodat we de gezondheid van de bodem kunnen analyseren.
Wij vatten onze bevindingen voor u samen in een rapportage. Op basis van de bevindingen en onze actuele wetenschappelijke én praktische kennis adviseren wij u over de minimaal noodzakelijke maatregelen en optionele maatregelen, die - afhankelijk van het beschikbare budget - kunnen worden ingezet om de groeiplaats te optimaliseren. Daarbij wegen we ook de praktische en financiële uitvoerbaarheid mee.